6306 sayılı yasanın çıktığı 2012 sürecinden bu yana kentsel dönüşüm konusu çokça yazıldı çizildi. Geçen süreçte çok fazla bir yol alınamazken, şu an mecliste bekleyen yeni yasayla birlikte kentsel dönüşüm sürecinin hızlanması bekleniyor.
Şubat depremiyle birlikte kentsel dönüşüm gerçeğiyle yeniden baş başa kaldık. Uzmanların yıllardır söylediği “Büyük Marmara Depremi” yeniden gündeme gelerek binaların hızla dönüştürülmesi gerektiğini hatırladık. Yetkililerin verdiği bilgilere göre 6 milyon bağımsız bölüm risk altında bulunuyor. Bunların içinde 2 milyon bağımsız bölümün de acil olarak dönüştürülmesi gerekiyor. 6306 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 2012’den bugüne kadar kentsel dönüşüm projeleriyle ülke genelinde 2 milyon 200 bin bağımsız bölümün dönüşümü tamamlandı. Halen 400 bin bağımsız bölümün dönüşüm süreci devam ediyor. 2012 yılından bugüne kentsel dönüşüm projeleri kapsamında toplam 480 milyar lira harcandı. Riskli yapıların dönüştürülmesinin bir an önce tamamlanması için 6306 sayılı kanunun uygulama sürecinde karşılaşılan problemleri çözmek açısından hukuki, idari ve mali uygulamanın gerekirse maliklerin tümünün muvafakatı aranmaksızın bakanlıkça veya idarece, resmen yapılmasının önü açıldı. Valiliklere kira yardımıyla yine evlerini konutlara dönüştürmek isteyenlere verilecek kredi faiz desteği miktarının artırılması ve uygun sürede desteklenmesiyle ilgili hükümler 6306 sayılı kanuna eklendi. Şu an mecliste onaylanması beklenen yeni kentsel dönüşüm yasasıyla birlikte maliklerinin uzlaşmada 3’te 2’yi yakalama zorunluluğu kalkıyor. Bundan böyle salt çoğunluk yeterli olacak. Yani kat maliklerinin yarısından bir fazlası ile kentsel dönüşüm kararı alınabilecek. Bunun da kentsel dönüşümü hızlandırması bekleniyor. KİPTAŞ Genel Müdürü Ali Kurt, yeni kentsel dönüşüm yasa çalışmalarıyla ilgili şu açıklamalarda bulunuyor: “Önce şunu belirtmeliyim ki ister yüzde yüz uzlaşın isterseniz hiç uzlaşmayın bir yapının ‘riskli’ olup olmadığını tespit etmek için tek kişinin başvurusu yeterli. Yapı riskli ise kanuna göre- en az 6 ay içinde- yıkılıyor. Kat kanunu ile kentsel dönüşüm yasası sıklıkla karıştırılıyor. Ama şu var; kat malikleri daha en başından yani çoğunluğu sağlamadan, yapının ‘riskli’ ilan edilme sürecini de başlatmıyor genellikle. Yeni yasa bu noktada işleri çok hızlandıracak. Ayrıca bina yıkıldıktan sonra o araziye ne olacağı konusunda 3’te 2’yi yakalamak ile de büyük vakit kaybediyoruz. Bu noktada büyük bir avantaj. Çünkü yüzde 50+1’i yakalamak biz uygulayıcılar için daha kolay ve hızlı olacak.”
Kentsel dönüşüm nedir?
Çokça konuştuğumuz kentsel dönüşümde, afet riskli yapıların yenilenmesinde hakkında kanuna bağlı olarak afet riski barındıran alanlar tespit edilir ve yaşanabilir hale getirilir. Ülkenin dört bir yanındaki şehir ve köylerde bulunan, yıkıma riskine sahip yapıların devletin temin ettiği yapım kredisi, kira desteği, belediye harç ve vergi avantajlarından da faydalanarak yeniden inşa edilmesini öngörür. Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilen riskli alanla beraber, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın belirlediği rezerv yapı alanını ifade eder.
Kentsel dönüşümde “Yarısı Bizden” kampanyası
İstanbul’da kentsel dönüşüm için 5 ay önce “yarısı bizden” kampanyası başlatılmıştı. Hem hibe hem kredi için 1 milyondan fazla başvuru yapıldı. Başvuru yapanlar, sürecin nasıl ilerleyeceğini merakla beklerken, kampanya Türkiye Büyük Millet Meclis’ine gelen “Kensel Dönüşüm” yasasında yer aldı. Sektör uzmanlarına göre meclise gelen yasayla “Yarısı Bizden” kampanyası güvence altına alınacak. 900 bin liraya kadar hibe, 900 bin liraya kadar da kredi verileceği kampanya kapsamında faiz oranı yüzde 0,79, vade 10 yıl olarak belirlendi. Kampanyaya 1 milyondan fazla daire için başvuru yapıldı.
Yapının riskli olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Bakanlıktan alınmış ruhsatı olan risk tespit kuruluşları, bir yapının riskli olup olmadığının tespitini yapar. Yapının ekonomik ömrü sona ermişse veya depremde yıkılma ya da yüksek hasar alma riski barındırıyorsa, yapı riskli olarak kabul edilir. Bakanlar Kurulu kararıyla rezerv ya da uygulama alanı kabul edilen alanlardaki yapılar riskli olarak değerlendirilir. Mal sahipleri müracaat etmediği takdirde Bakanlık ya da Belediye risk tespitini gerçekleştirir.
Kentsel dönüşüm kira yardımı ne kadar?
Kentsel dönüşüm kira yardımı illere göre farklılık göstermekle birlikte nisan ayında İstanbul’da 3 bin 500 lira olan kentsel dönüşüm kira yardımı 5 bin 250 liraya yükseltildi.
HAKAN ŞİŞİK
ANADOLU YAKASI İNŞAAT MÜTEAHHİTLERİ DERNEĞİ (AYİDER) BAŞKANI
“Yeşil dönüşümü de atlamamalıyız”
Kentsel dönüşümü konuşuyoruz ama binaların yeşil mi, çelik mi gibi nasıl yapılması gerektiğini konuşmuyoruz. İstanbul, tarihten beri su fakiri bir kent ve iklim kriziyle birlikte de yağmur periyodlarının azalması nedeniyle barajlardaki su azaldı. Bu yüzden su tüketimini azaltmalıyız. Binalarda siyah, gri ve mavi su ayrımlarının zorunlu olması ve planlara da işlenmesi gerekiyor. Büyük sitelerde bu yapılmaya çalışılıyor ancak müstakil binalarda da bunun yapılması lazım. Binalarımızı, kendi kendine yeten, doğaya zarar vermeyen, enerjiyi minimum tüketen hale dönüştürmeliyiz. Her döktüğümüz bir metreküp beton, milli servet. Konut alıcıları, inşaat firmalarından mutfak markasını talep ediyor ama siyah, gri su ayrımı istemiyor. Ne yazık ki bu konuda konut alıcısı bilinçsiz. Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın yurt dışındaki gibi binanın enerji verimliliğini gösteren ‘YeS-Tr (Yeşil Bina Sertifikası’ isimli bir sertifikası var. Konut alıcısı, inşaat firmasından bu belgeyi talep etmeli. Yeşil bina hem konut alıcısına hem inşaat firmasına hem de çevreye katkı sağlayacaktır. AYİDER olarak 1 Kasım’da düzenlediğimiz geleneksel fuar organizasyonumuzda da yeşil bina dönüşümüne dikkat çekmeye çalıştık. İnşaat sektörü, inşaatın gerçekleştiği bölgenin sosyo- ekonomik yapısına göre farklılık gösterdiği için arz- talep dengelerini de bölgenin yapısı doğrultusunda değerlendirmeliyiz. Kentsel dönüşümü de böyle değerlendirmek gerektiği için kentsel komisyon başkanlığı kurularak doğru bir karar alındı. Şu an 1,5 milyon riskli yapıdan bahsediyoruz. 600 bininin 7 ve üzerinde yıkılacağı belirtiliyor. Komisyonla kentsel dönüşüm süreci de hızlanacaktır.
